0850 430 0 400

05322417540

info@taksimtmgdk.com

İş Başvuru Formu Teklif İsteyiniz

SIKÇA SORULAN SORULAR

Soru Cevap

Tehlikeli madde taşımacılığı denince ülkemizde ilk akla gelen, ADR. Fakat, tehlikeli madde taşımacılığı tabi ki sadece ADR’ den ibaret değil. ADR sadece bu taşımacılığın karayolu boyutu. Nasıl taşımacılık kendi arasında modlara ayrılıyor ise; tehlikeli madde taşımacılığının da her bir mod için geçerli ayrı kuralları mevcut. ADR dışında denizyolu için IMDG, havayolu için DGR, demiryolu için RID, kanal taşımacılığı için ise ADNR konvansiyonlarını uygulamak durumundayız. Bu konvansiyonları uygularken destek alınacak uzmanlar, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığına bağlı Tehlikeli Mal Kombine Taşımacılık Genel Müdürlüğü tarafından sınava tabi tutularak yetkilendirilmektedir. "Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı" olarak yetkilendirilen bu uzmanların çalıştıran ve istihdam edilmelerini sağlayan kuruluşlar da Bakanlığın TMKT Kurumu tarafından akredite edilmektedir. Firmamız da TMKT tarafından akredite edilerek sitesinde tüm taraflara duyurulmuştur.
Bu Yönergenin amacı; Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik kapsamında; dolduran, paketleyen, yükleyen, gönderen, alıcı, boşaltan ve tank-konteyner/taşınabilir tank işletmecisi olarak bu faaliyetlerden biri veya birden fazlasıyla iştigal eden işletmelerin, almak zorunda oldukları Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi’nin düzenlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Bu Yönerge; Karayoluyla tehlikeli madde taşımacılığı zinciri içerisinde yer alan; dolduranları, paketleyenleri, yükleyenleri, gönderenleri, alıcıları, boşaltanları ve tank-konteyner/taşınabilir tank işletmecilerini kapsar.
Karayolu Taşıma Yönetmeliğine göre C1, C2, K1, K2, L1, L2, R1, R2 yetki belgesine sahip olup, Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik kapsamında sadece taşımacılık faaliyetinde bulunanları kapsamaz.
Bu Yönerge, 26/9/2011 tarihli ve 655 Sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile 24/10/2013 tarihli ve 28801 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmeliğe dayanılarak hazırlanmıştır.
Yönetmelik kapsamındaki tehlikeli maddelerden bir takvim yılı içerisinde net elli ton ve üstü miktarlarda işlem yapan; dolduran, paketleyen, yükleyen, gönderen, alıcı, boşaltan ve tank konteyner/taşınabilir tank işletmecisi olarak bu faaliyetlerden biri veya birden fazlasıyla iştigal eden işletmeler, Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi almak zorundadırlar.
Sınıf 1, Sınıf 6 ve Sınıf 7 kapsamındaki tehlikeli maddelerle iştigal eden işletmeler, herhangi bir işlem miktarına bağlı olmaksızın Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi almak zorundadırlar.
Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi alma, yenileme veya faaliyet değişikliği hallerinde, işletmelerin aşağıdaki bilgi ve belgelerle ilgili Bölge Müdürlüğüne başvurmaları gerekir. a)Başvuru dilekçesi (EK -1), b) İşletmenin unvanını, adresini, iştigalini, temsile yetkili kişilerini, sermayesini, kurucularını ve ortaklarını gösteren Kuruluş Ticaret Sicil Gazetesi ile varsa değişiklikleri gösteren Ticaret Sicil Gazetelerinin aslının ibrazı veya noter onaylı suretleri, c) Tüzel kişiliklerde; unvan, adres, kayıt tarihi, çalışma konusu ve sermayesinin yazılı olduğu Ticaret Odası Faaliyet Belgesi, gerçek kişilerde ise bağlı olduğu odadan alınan oda kayıt/faaliyet belgesi, ç) Tüzel kişiliklerde temsil ve ilzama yetkili kişilerin imza sirkülerinin aslının ibrazı veya noter onaylı sureti, gerçek kişilerde ise imza beyannamesi, d) Tüzel kişiliklerde temsile yetkili kişi/kişilerin, gerçek kişilerde ise ilgili kişinin adli sicil belgeleri, (2) Aynı ticari unvan altında faaliyet gösteren işletmelere ait temsilcilikler, adreslerinin bulunduğu Bölge Müdürlüklerinden her bir temsilcilik için Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi almaları gerekir.
Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi almak isteyen işletmeler, 6 ncı maddede belirtilen(bir üstteki evraklar) belgelerle işletmenin bulunduğu Bölge Müdürlüğüne başvururlar. (2) Yapılan başvurular Bölge Müdürlüğünce değerlendirilerek durumları uygun bulunanlara, faaliyet alanlarının da belirtildiği EK-2’de yer alan 5 yıl süreli Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi düzenlenir.
Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi’nin ücreti Beş yüz Türk Lirası’dır. Faaliyet Belgesinin yenilenmesinde, zayii veya faaliyet değişikliği nedeniyle yeniden düzenlenmesinde bu ücretin %5’i alınır. Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi ücreti, her takvim yılı başında geçerli olmak üzere o yıl için Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılır.
Belge sahiplerinin yükümlülükleri (1) Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi sahipleri; a) Yönetmeliğin 10 uncu, 11 inci, 12 nci, 13 üncü, 16 ncı, 17 nci ve 18 inci maddelerinde belirtilen hak, sorumluluk ve yükümlülüklerin yerine getirilmesine yönelik gerekli önlemleri almakla, b) Bu Yönergenin 6 ncı maddesindeki başvuru evrakında bir değişiklik olması durumunda ilgili Bölge Müdürlüğüne bildirmekle, c) Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesinde belirtilen konularda faaliyette bulunmakla, d) Hizmetten yararlananlara kusursuz hizmet vermekle, yükümlüdürler.
(1) Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi sahip bir işletmenin 6 ncı maddedeki şartlardan birisini kaybettiğinin tespiti halinde, Bölge Müdürlüğü tarafından yazılı olarak uyarılır ve eksikliklerini tamamlamak üzere 3 ay süre verilir.
Uyarıya rağmen eksikliklerini tamamlamayan işletmelerin faaliyeti durdurulur.
(2) Faaliyeti durdurulan işletme, kaybedilen şartı en geç 3 ay içerisinde sağlamazsa Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi iptal edilir.
(3) Yapılacak, inceleme ve denetimler sonucunda işletmelerin, belgelendirmeye esas başvuru evrakında yanıltıcı bilgi ve usulsüzlük yaptıklarının tespit edilmesi halinde Tehlikeli Madde Faaliyet Belgeleri iptal edilir.
22 Mayıs 2014 tarihli ve 29007 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Hakkında Tebliği 19 Nisan 2017 tarihinde 30043 sayılı Resmi Gazete’de yeniden düzenlenmiştir. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın kontrolü altındadır.
Tehlikeli maddeleri taşıyan, gönderen, paketleyen, yükleyen, dolduran ve boşaltan işletmelerin yaptıkları işlemleri, insan sağlığına, diğer canlı varlıklara ve çevreye zarar vermeden, güvenli bir şekilde yapmaları için bu işletmelere yardımcı olmak amacıyla, işletmelerde istihdam edilecek tehlikeli madde güvenlik danışmanları (TMGD) veya hizmetin alınacağı tehlikeli madde güvenlik danışmanlığı kuruluşları (TMGDK) ile bu kuruluşların bünyesinde görev alacak TMGD’lerin ve hizmet alıcıların nitelikleri, eğitimleri, belgelendirilmeleri, görev, yetki ve sorumluluklarına dair usul ve esasları düzenlemektir.
· Tehlikeli madde taşımacılığı sürecinde yer alan ve bir takvim yılı içerisinde net 50 ton ve üstü miktarlarda işlem yapan, gönderen, paketleyen, yükleyen, dolduran ve boşaltan olarak faaliyette bulunan ve tehlikeli madde faaliyet belgesi sahibi olan işletmeleri,
· Toplam araç taşıma kapasitesi 50 ton ve üzerinde olan taşımacılık işletmeleri ile tehlikeli maddeleri geçici olarak depolayan işletmeleri,
· İşletmeler tarafından istihdam edilecek TMGD’leri,
· Danışmanlık hizmeti alınacak tehlikeli madde güvenlik danışmanlığı kuruluşlarını (TMGDK),
· Kuruluşların bünyesinde görev alacak TMGD’leri,
· Tehlikeli madde uygunluk belgesi sahibi kıyı tesislerini,
· Gönderen, paketleyen, yükleyen, dolduran ve boşaltan olarak faaliyette bulunan ve demiryolu tehlikeli madde faaliyet belgesi sahibi olan işletmeleri,
· Türk Silahlı Kuvvetleri’ne ait olan taşıtlarla yapılan taşıma işlemleri,
· Emniyet Genel Müdürlüğü’ne, Sahil Güvenlik Komutanlığı’na ve Jandarma Genel Komutanlığı’na ait olan taşıtlarla yapılan taşıma işlemleri,
1. Üniversitelerin fen ve mühendislik alanlarından lisans mezunu olmak.
2. Tehlikeli madde ve güvenlik programı / bölümü ön lisans mezunu olmak.
3. Kaçakçılık, dolandırıcılık, dolanlı iflas, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, uyuşturucu ve silah kaçakçılığı, kaçak insan taşımacılığı veya ticareti, hırsızlık, rüşvet suçlarından hürriyeti bağlayıcı ceza ile hükümlü olmayanlar.
4. TMGDEYB sahibi eğitim kuruluşlarında, tehlikeli madde güvenlik danışmanı eğitimine katılarak, tehlikeli madde güvenlik danışmanı eğitimi tamamlama belgesini alıp, tebliğ kapsamında açılacak sınavda başarılı olanlar.
Bakanlığın yetkilendirdiği eğitim merkezlerinde Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı eğitimini alarak, Bakanlıkça yapılan sınavda başarılı olmuş kişilere verilen ve ADR üyesi herhangi bir ülkeden alınmış Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı belgesine istinaden düzenlenen sertifikadır.
Karayolu Taşıma Yönetmeliğine göre C1, C2, K1, K2, L1, L2, M1, M2, M3, N1, N2, R1, R2 yetki belgesi sahipleri taşımacı olabilir.
U-NET OTOMASYON sistemi kullanılır. Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü ve Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Genel Müdürlüğü’nün belgelendirme, eğitim, sertifikalandırma, denetim, araç muayene, tahsilat, sınır geçiş ve izin işlemleri ile ilgili tüm iş süreçlerinin otomatik yapıldığı birçok alt bileşenden oluşan yazılım sistemidir.
· Her kursiyere birer takım güncel, ADR, RID ve IMDG Kod sözleşme dokümanları verilmelidir.
· Özel eğitim merkezlerine ve dersliklere ilişkin Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenmiş diğer standartlara uymak zorundadır.
· Yangınla mücadele eğitiminin teorik kısmına ilave olarak, uygulamalı eğitimin verilebileceği ve bu konuda kabul görmüş asgari donanıma sahip emniyetli bir yerde verilmesi sağlanır.
· Eğitim kuruluşları, eğitici ve veri girişi yapacak kişilerin atamalarını veya istifalarını www.türkiye.gov.tradresi üzerinden yapar.
· Yangın eğitimini, üniversitelerin lisans bölümünden mezun olup itfaiye teşkilatlarında itfaiyecilik yapanlar,
· İki yıllık Meslek Yüksek Okullarının İtfaiyecilik ve Sivil Savunma Bölümünden mezun olanlar,
· Milli Eğitim Bakanlığı’nca yangın konusunda yetkilendirilmiş eğitim merkezlerinden veya üniversitelerin ilgili merkezlerinden en az 45 saat uygulamalı yangın eğitimi almış ve eğitici sertifikasına sahip eğiticiler ile itfaiye teşkilatlarında fiili olarak 10 yıl itfaiyecilik yapmış olanlar,
tarafından 8 SAAT SÜRE ile teorik ve uygulamalı yangın eğitimini kursiyerlere verdirir.
1. ADR tehlikeli madde güvenlik danışmanı eğitimi yangın eğitimi hariç olmak üzere asgari 64 ders saati olarak uygulanır.
2. RID veya IMDG Kod kapsamındaki faaliyetlere ilişkin olarak tehlikeli madde güvenlik danışmanı yetkisini de isteyen adaylar, ayrıca her bir mod için 21 ders saati ilaveten eğitim almaları gerekir.
1. Nüfus cüzdanı fotokopisi,
2. Lisans belgesinin aslının ibrazı ile birlikte fotokopisi veya noter onaylı sureti,
3. Tehlikeli madde ve güvenlik programı/bölümü ön lisans mezunu kişilerin ise ön lisans belgesinin aslının ibrazı ile birlikte fotokopisi veya noter onaylı sureti,
4. Yabancılar için pasaport örneği ile en az lisans düzeyinde öğrenim durumunu gösterir belgenin Türkçeye tercüme edilmiş noter onaylı sureti,
5. TMGD sertifika ücretinin yatırıldığına dair banka makbuzu.
6. ADR’ye taraf olan herhangi bir yabancı ülkenin yetkili idaresinden alınmış tehlikeli madde güvenlik danışmanı belgesine sahip olan kişilerin başvuru dilekçesi, nüfus cüzdanı fotokopisi ile sertifikalarının Türkçe tercüme edilmiş noter onaylı suretini idareye ibraz etmeleri gerekir.
TMGD’ler, sertifika yenileme sınavına girebilmeleri için, bilgilerin tazelenmesi ve ADR/RID/IMDG Kod’da yapılan değişiklikler ile ulusal mevzuatın takibi amacıyla, iki yıldan az olmayan aralıklarla beş yıl içerisinde en az iki sefer tazeleme eğitimine katılmak zorundadırlar. Her bir tazeleme eğitiminin süresi 16 saatten az olamaz. Sertifika yenileme sınavı müracaatları yetkilendirilmiş eğitim kuruluşları aracılığyla www.türkiye.gov.tr adresi üzerinden gerçekleştirilir.
· Tehlikeli maddelerin taşınmasında uluslararası anlaşma ve sözleşme (ADR/RID/IMGD Kod) ve konu ile ilgili mevzuat hükümlerine uyulduğunu izler.
· Tehlikeli maddelerin ADR/RID/IMGD Kod hükümlerine göre taşınması hususunda işletmeye öneriler sunar.
· İşletmenin tehlikeli maddelerin taşınması ile ilgili yıllık faaliyet raporunu idarenin belirlediği formata uygun olarak, yılsonu itibariyle ilk üç ay içerisinde hazırlar ve talep edildiğinde www.türkiye.gov.tr adresi üzerinden İdareye göndermek üzere bünyesinde görev yaptığı TMGDK’ye ve danışmanlık hizmeti verilen işletmeye sunar.
· Taşınacak tehlikeli maddelerin tespiti yapılarak, bu maddeye ilişkin ADR/RID/IMDG Kod’daki zorunluluklar ile uygunluk prosedürlerini belirler.
· Ulusal ve uluslararası mevzuat ve bunlarda yapılan değişiklikler dâhil olmak üzere, işletme çalışanlarının görev alanına uygun eğitim almalarını ve bu eğitimin kayıtlarının tutulmasını sağlar.
· Tehlikeli maddelerin taşınması, yüklenmesi veya boşaltılması sırasında bir kaza veya güvenliği etkileyecek bir olay meydana gelmesi durumunda uygulanacak acil durum prosedürlerini belirler, çalışanlara bunlarla ilgili tatbikatların periyodik olarak yapılmasını ve kayıtlarının tutulmasını sağlar.
· Faaliyetler konusunda eğitim, denetim ve kontrol dâhil yaptığı her türlü işi tarih ve saat belirterek kayıt altına alır, bu kayıtları 5 yıl süreyle saklar ve talep edilmesi halinde idareye ibraz edilmek üzere bünyesinde görev yaptığı TMGDK’ye ve danışmanlık hizmeti verilen işletmeye sunar.
· Danışmanlık hizmeti verilen işletmede konusuyla ilgili bir tehlikenin söz konusu olduğu durumlarda tehlike giderilene kadar yapılan işin durdurulmasını sağlar. Tehlikenin giderildiği durumda da işi kendi onayı ile başlatır ve tehlike giderilene kadar geçen süreçteki her türlü aşamayı danışmanlık hizmeti verilen işletmeye, bünyesinde görev yaptığı TMGDK’ya ve yetkili mercilere yazılı olarak bildirir.
· Taşıma aracına yüklenen yükün ADR/RID/IMDG Kod hükümlerine uygun olarak; paketlenmesi, etiketlenmesi, işaretlenmesi ve yüklenmesiyle ilgili iş ve işlemlere ilişkin prosedürleri oluşturur.
· İşletmede sorumlu olarak görev yapan TMGD; taşıma, yükleme veya boşaltma sırasında meydana gelen bir kazanın cana, mala ve çevreye zarar vermesi durumunda; kaza hakkında bilgi toplayarak bünyesinde görev yaptığı TMGDK’ye ve danışmanlık hizmeti verilen işletme yönetimine bir kaza raporu hazırlar.
· TMGD tarafından hazırlanan bu rapor, bir ay içerisinde işletme veya TMGDK tarafından İdareye www.türkiye.gov.tr adresi üzerinden gönderilir.
Eğitimine katılan ve eğitimin sonunda yapılan sınavda en az 80 puan alarak başarılı olanlara, TMGDEB düzenlenerek yetkilendirilir.
625 TL, yenileme ücreti ise 100 TL’dir.
· Yükümlülükleri yerine getirmeyen TMGDE yazılı olarak uyarılır. Yazılı uyarıların, aynı konuda bir yıl içerisinde 3 kez tekrarlanması halinde eğiticinin TMGDEB’si iptal edilir.
· Hareket ettiği tespit edilen; TMGDE’lerin belgeleri, TMGD’lerin sertifikaları, her hangi bir uyarı yapılmadan idarece iptal edilir. Belge ve sertifikaları iptal edilen kişilere idarece bir daha belge düzenlenmez.
· www.türkiye.gov.tr adresi üzerinden onayladıkları eğitim dönemine eğitici olarak başka kişilerin girdiği tespit edilen eğiticilerin TMGDE belgeleri ve eğitim kuruluşunun da yetki belgesi iptal edilir.
1. Perakende satış yapan akaryakıt, LPG, CNG ve LNG istasyon işletmeleri ile LPG, CNG tüp satışı yapan işletmelerin; TMGD istihdam etmek veya TMGDK’den hizmet alma 1/1/2018 tarihine kadar aranmaz.
2. Tehlikeli maddelerin taşınmasına ve geçici depolanmasına ilişkin faaliyetlerde bulunan liman tesislerinden, tehlikeli madde güvenlik danışmanı kuruluşundan hizmet alma veya TMGD istihdam etme zorunluluğu 1/1/2018 tarihine kadar aranmaz.
3. Karayolu Taşıma Yönetmeliğine göre taşımacılık yetki belgesine sahip olan ve Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik kapsamında sadece taşımacılık yapan taşımacıların, TMGD kuruluşlarından hizmet alma veya TMGD istihdam etme zorunluluğu 1/1/2018 tarihine kadar aranmaz.
4. Kamu kurum ve kuruluşlarının TMGD kuruluşlarından hizmet alma veya TMGD istihdam etme zorunluluğu 1/1/2018 tarihine kadar aranmaz.
1. Tehlikeli madde taşımacılığına ilişkin ulusal mevzuat ile uluslararası anlaşma ve sözleşmeler.
2. Tehlikeli maddelerin sınıflandırılmaları (çözelti ve karışımların sınıflandırma prosedürleri, tehlikeli madde listesinin yapısı, tehlikeli maddelerin sınıfları ve bu sınıflandırmanın prensipleri, taşınan tehlikeli maddelerin yapısı, tehlikeli maddelerin fiziksel, kimyasal ve zehirlilik özellikleri ve benzeri.).
3. Genel ambalajlama, tank ve tank-konteyner kuralları (tip, kod, etiketleme, yapımı, başlangıç ve periyodik muayene ve testler).
4. İşaretleme, etiketleme, ikaz levhası ve turuncu plakaların takılması kuralları.
5. Taşıma evrakı hakkında bilgiler.
6. Sevkiyat yöntemi ve gönderimdeki kısıtlamalar (tam yük, dökme halinde taşıma, orta boy hacimli konteynerlerde taşıma, konteynerlerde taşıma, sabit veya sökülebilir tanklarda taşıma).
7. Yolcuların taşınması ile ilgili kurallar.
8. Karışık yüklemeye ilişkin yasaklar ve tedbirler.
9. Tehlikeli maddelerin ayrıştırılması kuralları.
10. Taşınan madde miktarlarının sınırlandırılması ve miktar muafiyetleri.
11. Elleçleme ve istifleme kuralları.
12. Yükleme öncesinde ve boşaltma sonrasında temizleme veya gazdan arındırma kuralları.
13. Araçta bulundurulması gereken belgeler (taşıma evrakı, yazılı talimatlar, araç onay sertifikası, sürücü eğitim sertifikası, özel izin belgesi ve benzeri.).
14. Trafikte araçların seyri ve park etme kuralları.
15. Tehlikeli madde taşımacılığı ile ilgili trafik mevzuatı ve kısıtlamalar.
16. Tahliye işlemleri veya bu işlem sırasında meydana gelebilecek sızıntılara müdahale etme kuralları.
17. Taşıma teçhizatları ile ilgili gereklilikler.
18. Tehlikeli maddelerin taşınmasıyla ilgili işletmeye yönelik güvenlik planlarının hazırlanması.
19. Tehlikeli madde kaynaklı bir kazanın, kaza nedenleri ve çeşitleri hakkında bilgilendirme ile bu kazaların raprlanması.
20. İşletmeler için hazırlanacak yıllık raporların hazırlanma usul ve esasları.
Bağlı bulunduğunuz Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlükleri tarafında gerçekleştirilmektedir.
· Yetkilendirilmiş Bakanlık personeli,
· Trafik polisi,
· Trafik polisinin görev alanı dışında kalan yerlerde rütbeli jandarma personeli
· Gümrük ve Ticaret Bakanlığının sınır kapılarında görev yapan Gümrük Muhafaza ve Gümrük Muayene Memurları ile bunların amirleri,
· Belediye Başkanlıklarının denetimden sorumlu zabıtaları
· İşletme prosedürleri
· İşletme ekipman kontrolleri
· İşletme çalışanlarının eğitimleri
· Acil durum Prosedürleri
· Kazalara alınacak önlemler
· Tedarikçi değerlendirme
· Güvenlik planı(gerekli hallerde)
1. İşletmenin/Firmanın Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi (TMFB) fotokopisi,
2. İşletmenin/Firmanın Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD)’nın Sertifikasının fotokopisi
3. Tehlikeli Mal Taşıma Siğortasının Fotokopisi
4. Ürün teslimatına gelen Araçların çekici+römork/tank/tankerin güncel Araç Onay Belgesi (Araç Uygunluk Belgesi)
5. Kimyasal maddeleri ve UN Numaralı tehlikeli maddeleri taşıyan araçlarda bulunan tankların ve bütün paketlerin (ambalajların) UN Onaylı Ambalaj olması gerektiğinden, bunların UN Onay belgelerinin Fotokopisi,
6. Araç şoföründen ve müretebatından; SRC 5 Belgeleri, Sınıf 1, Sınıf 7 ve tanker taşımacılığı yapıyorsa ilave alınan belgelerinin fotokopisi,
7. Tehlikeli Mal Taşıma Formunun fotokopisi (her taşıma işinde evraklar ayrı ayrı olmalıdır)
8. Araçta bulunması gereken Talimatların (Yazılı Talimat ve benzeri)’nin fotokopisi
9. Araçta bulunması gereken çeşitli teçhizatlar ile kişisel koruyucu donanımların listesinin fotokopisi
10. ADR’den muaf şekilde bir taşıma işlemi yapılıyorsa, hangi muafiyet kapsamında taşıma yapıldığı ve hangi kimyasal veya tehlikeli maddelerin taşındığının yazılı olarak beyan edilmesi, 11. Ciddi sonuçlara neden olabilecek tehlikeli mallar için Güvenlik Planının yapılıp yapılmadığı gibi kontroller, şirketteki kimyasal madde hizmetleri kalitesini artıracaktır.
12. Güvenlik Bilgi Formları,
13. Ambalaj Tipleri ve Etiket Fotokopileri

0020 MÜHİMMAT, ZEHİRLİ fırlatma yükü, atış yükü veya iticibarutu olan
0021 MÜHİMMAT, ZEHİRLİ fırlatma yükü, atış yükü veya iticibarutu olan
1798 NİTROHİDROKLORİK ASİT
2186 HİDROJEN KLORÜR, SOĞUTULMUŞ SIVI
2249 DİKLORODİMETİL ETER, SİMETRİK
2421 AZOT TRİOKSİT
2455 METİL NİTRİT
3097 ALEVLENİR KATI, YÜKSELTGEN, B.B.B.
3100 YÜKSELTGEN KATI, KENDİLİĞİNDEN ISINAN,
3121 YÜKSELTGEN KATI, SU İLE REAKSİYONA GİREN, B.B.B.
3127 KENDİLİĞİNDEN ISINAN KATI,
3133 SU İLE REAKSİYONA GİREN KATI,
3137 YÜKSELTGEN KATI, ALEVLENİR, B.B.B.
3255 tert- BÜTİL HİPOKLORİT

Patlayıcı Maddelerle İlgili Yapılması Gerekenler

Güvenlik Uzaklıkları; Patlayıcı maddelerin üretildiği veya işlendiği her işyerinin kurulmasında Ek 1 sayılı çizelgede gösterilen en az güvenlik uzaklıklarına uyulması zorunludur. Bu iş yerinin çevresine, güvenlik uzaklıklarından geçen tel örgü veya taş duvar çekilir.

İşletme İzin Belgesinin Yenilenmesi; Oyun ve eğlence aracı olan patlayıcı maddelerin üretimi için verilen işletme izin belgeleri 1 yıl sürelidir. Süre bitiminde yeniden uzatılabilir.

İşyeri İşletme İzin Belgesi Almak İçin İstenilen Belgele

İşyerinin 87/12028 Karar Sayılı Tüzük hükümlerine uygun olarak yapıldığına ilişkin rapor,

Belediye veya valilikçe verilen yapı kullanma izini,

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğünce verilmiş işletme belgesi,

İşyerinde arıtma tesis veya sistemleri kurulduğuna ve işletmeye elverişli olduğuna ilişkin Çevre Genel Müdürlüğünden alınacak belge,

Yangın yönünden gerekli önlemlerin alındığına ilişkin itfaiye raporu,

İşyerinin teknik sorumluluğunu yüklenecek kimya yüksek mühendisi, kimya mühendisi veya kimyagerin bu konuda vereceği noterlikçe onaylı kabul belgesi,

İşyeri sahibince hazırlanan ve İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünce onaylanmış işletme ve çalışma yönergesiyle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğünce onaylanmış teknik güvenlik yönergesi.

Dilekçe ve ekleri valilikçe değerlendirilip İçişleri Bakanlığına gönderilir. İşyerinin plan ve projelerine ve bu tüzük hükümlerine uygunluğu saptandığında İçişleri Bakanlığınca işletme izin belgesi verilir. İşletme izin belgesi almak için başvuranın kuruluş izin belgesi sahibinden başka bir kişi olması halinde, ayrıca, durumunun genel güvenlik yönünden uygun görülmesi gerekir.

İş Yeri Kurmada Ön İzin

Patlayıcı maddelerin üretimi ve işlenmesi için işyeri kurmak isteyenler, üretecekleri patlayıcı maddelerin cins ve özellikleriyle işletmenin kapasitesi ve nerede kurulacağına ilişkin bilgileri içeren bir dilekçe ile İçişleri Bakanlığına başvurarak ön izin belgesi almak zorundadırlar. Girişimci gerçek kişi ise, nüfus cüzdanının onaylı örneğinin, tüzel kişi ise yöneticilerinin nüfus cüzdanlarının onaylı örneğinin başvuru dilekçesine eklenmesi gerekir. İçişleri Bakanlığınca, ön izin belgesi isteyenin genel güvenlik bakımından durumunun uygun olduğunun belirlenmesinden ve kuruluş yeri bakımından Genel Kurmay Başkanlığının görüşünün alınmasından sonra ilgiliye ön izin belgesi verilir.

İthalde Taşıma İzin Belgesi

İthal edilen patlayıcı maddelerin taşıma izin belgesi bu maddelerin ambalajlarının Tüzük Hükümlerine uygunluğu belirlendikten sonra verilir. İthalatçı, ithal edilecek patlayıcı maddelerin yaklaşık geliş tarihini, on beş gün önceden bildirmekle yükümlüdür. Kesin geliş tarih ve saatinin de demir, kara, denizyoluyla gelenler için gelişlerinden üç gün, havayoluyla gelenler için gelişlerinden yirmi dört saat önce, geldiği yere göre istasyon, liman ve havaalanı müdürlükleriyle yerel güvenlik makamları ve gümrük idarelerine yazılı olarak bildirilmesi gerekir.

Sınırlama

Şenlik ve İşaret Fişekleriyle oyun ve eğlence aracı olan patlayıcı madde brüt beş kilograma kadar olan miktarlardaki satışları serbesttir. Ancak, şenlik ve işaret fişekleri on sekiz yaşından küçüklere satılmaz.

Atış Sorumluluğu

Oyun ve eğlence aracı olan patlayıcı maddeler dışında şenlik ve işaret fişeklerinin kullanılması, bu işi bilen bir sorumlu gösterilerek yerel mülkiye amirinden izin alınmasına bağlıdır.

Geçici İşlerde Satın Alma ve Kullanma

Geçici bir iş için patlayıcı madde satın almak ve kullanmak isteyenlerin ihtiyaç miktarları, yaptıracak inceleme üzerine belirlenmek ve her defasında alınacak miktar iki buçuk kilogramı, toplam olarak yirmi beş kilogramı geçmemek koşuluyla ve yalnız bu iş için, satın alma ve kullanma izin belgesi Valiliklerce verilir. Bilimsel ve tıbbi amaçlar için kullanılacak, yarımşar kilograma kadar muhafazalı şişeler içinde ambalajlanmış ve özel dolap veya sandıklarda saklanmak koşuluyla iki buçuk kilograma kadar olan patlayıcı maddelerin satın alınması, saklanması ve kullanılması yerel mülkiye amirlerinin iznine bağlıdır. Bu izin her yıl yenilenir. Ancak işi gereği kullanmak üzere, uzman doktorlar, eczaneler ve kimya laboratuvarları, laboratuvarları olmak koşuluyla üniversiteler, yüksekokullar, enstitüler ve diğer okulların yetkili öğretim görevlileri yerel mülkiye amirinin iznine gerek kalmaksızın, iki yüz elli grama kadar patlayıcı maddeyi üretebilir ve deneylerde kullanabilirler. Bu üretim ve deneylerden artan patlayıcı maddeler, bekletilmeksizin, aynı gün ilgili yönetmelik hükümlerine göre yok edilir. Yok edilmeden sonra bu durum belgelendirilerek, yetkililerin kontrolüne sunulmak üzere saklanır.

Ateşleyici Yeterlilik Belgesi

Patlayıcı maddelerin ateşlenmesinde görev alacak kişilerin, ateşleyici yeterlik belgesi almaları zorunludur. Ateşleyici yeterlik belgesi, yapılacak sınavda yeterli bilgi ve deneyime sahip oldukları anlaşılan ve yaptırılacak soruşturmaya göre durumu uygun bulunanlara Valiliklerce verilir.

Devir İzni / Yasağı

Satış izin belgesi, ancak bu belgeyi alan kişi ve kuruluşlarca kullanılır, başkalarına devredilemez. Satın alma, depolama veya kullanma izin belgeleri, belgeyi veren makamdan izin almadan devredilemez.

Yıllık Bildirim Zorunluluğu

Bu Tüzük kapsamına giren patlayıcı maddeleri üretmek ve ithal etmek üzere izin belgesi alanlar, yıllık üretim ve ithalatın çeşidini, miktarını ve kullandıkları patlayıcı özellikteki hammaddelerin ve artıklarının miktarını, bir sonraki yılın ilk ayı içinde İçişleri Bakanlığına bir çizelge halinde vermek zorundadırlar.

İdari ve Adli İşlemler

İzin belgesi sahiplerinin bu Tüzük Hükümlerine aykırı hareketlerinin belirlenmesi halinde, aykırılığın giderilmesi için kendilerine yeterli süre verilerek uyarıda bulunulur. Ateşleyici yeterlilik belgesi almış olanların bu Tüzük Hükümlerine aykırı davranışlarının belirlenmesi halinde, bunun yinelenmemesi kendilerine yazılı olarak bildirilir. Aykırılığın giderilmemesi veya aykırı davranışın yinelenmesi halinde, ilgililerin belgeleri, İçişleri Bakanlığı, belgeyi veren Valilik veya belgenin kullanıldığı yer Valiliğince geçici veya sürekli olarak geri alınır. Aykırılığın suç oluşturmaması halinde, durum, Cumhuriyet savcılığına bildirilmekle birlikte belgeler geçici veya sürekli olarak geri alınır.

Kuruluş İzin Belgesinin Verilmesi

Patlayıcı madde üretmek ve işlemek üzere işyeri kurmak isteyenler kuruluş izin belgesi almak için, bir dilekçeyle İçişleri Bakanlığına başvurmak zorundadırlar. Başvuru dilekçesine, ön izin belgesi ile yukarıda yazılı belgelerin eklenmesi gerekir. Yapılan inceleme sonunda işyerinin kurulması uygun görülürse başvuru tarihinden itibaren bir ay içinde kuruluş izin belgesi verilir. Kuruluş izin belgesi, iki yıl için geçerlidir. İş yerinin genişletilmesi yeni tesisler eklenmesi kapasite artırılması için de yukarıda ön görülen usul ve esaslara göre yeniden izin belgesi alınması zorunludur

Kuruluş İzni Almak İçin İstenilen Belgeler

Patlayıcı madde üretmek ve işletmek üzere işyeri kurmak isteyen aşağıda yazılı belgeleri sağlamak zorundadır:
İşyerinin kurulacağı yerin 1/1000 veya 1/2000 ölçekli halihazır haritası üzerine çizilmiş ve bakanlıkça onanmış dört nüsha mevzi imar planı,
İşyerinin kurulacağı yerin yüzölçümü ve sınırlarını gösteren, il müdürlüğüne onanmış1/500 ölçekli dört nüsha vaziyet planı,
1/50 ölçekli ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce onanmış inşaat projesi,
İşyeri alanını sınırlayan, çevre duvarı veya en az iki metre yüksekliğindeki sağlam direklere bağlı sık tel örgüyü, sütre ve taş duvarları, denetime tabi ana giriş kapısı ile gerekli diğer kapılar gösterir vaziyet planı ve detay resimleri,
3194 Sayılı İmar Kanununun 26.maddesinin son fıkrasına göre alınmış yapı ruhsatı,
İşyerinin EK 1 sayılı çizelgede belirlenen güvenlik uzaklıklarını gösteren krokisi,
Güvenlik uzaklıkları içinde kalan alanı da kapsayan işyeri alanının girişimcinin mülkiyetinde olduğunu veya kiralandığını gösteren belge,
Üretilecek patlayıcı maddelerin cins ve özelliklerini açıklayan belge,
Üretilecek patlayıcı maddelerin cins ve özelliklerini açıklayan belge.
İş yerinde üretilecek her madde için ayrı ayrı yıllık üretim kapasitesini belirten belge,
İşyerindeki deneme ve yok etme yerlerini gösteren kroki,
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığından 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanununa göre alınacak gayri sıhhi müessese belgesi,
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Çalışma Müdürlüğünden 1475 sayılı iş kanununa ve işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğüne göre alınacak kurma izini,
Sanayii ve Ticaret Bakanlığından alınacak imalat belgesi,
İşyerinin çevreye olumsuz etkisi olmadığını belirten Çevre Genel Müdürlüğünden alınacak belge,

ÖRNEK TAAHHÜTNAME

......./........) senelerinde ................................................................................ işinde kullanmak üzere ihtiyacımız olan ...........Dinamit, ....... Kapsül, .........Fitil, ......... T.A.Nitrat,............Emulite,.................Kilo/(Ton) patlayıcı madde ve ferilerinin 87/12028 Karar Sayılı Tüzük Hükümlerine uygun olarak kullanacağımızı, (Müdürlüğümüze,Şirketimize,Şahsıma) verilecek olan patlayıcı madde satın alma ve kullanma izin belgesinde tahsis olunan patlayıcı maddeler dışında hiçbir patlayıcı madde kullanmayacağımızı, bunları hiçbir surette kaçağa çıkarmayacağımız gibi, başka işlerde kullanmayacağımızı yetkili mercilerden izin almaksızın başka ellere devretmeyeceğimizi, gereklerini ehil olan kimselere, işin fenni mesuliyetini deruhte edecek elemanlar nezaretinde yaptıracağımızı, bu maddelerin naklinde, muhafazasından ve kullanılmasından doğacak her türlü mesuliyeti peşinen kabul ettiğimizi taahhüt eder,Tüzük hilafına hareket ettiğimize tarafımıza yüklediği her türlü mesuliyeti kabul ettiğimizi beyan ederim.

.......................................vekili

İsim ve İmza

NOT 1:Şirket adına verilecek taahhütnameler şirketi temsile yetkili şahıs tarafından

(................ŞİRKETİ ADINA,ŞİRKET VEKİLİ......... .........)şeklinde düzenlenip yetkisinin dayanağı belirtilmek suretiyle noterce tastiklenecektir.

NOT 2:Kurum adına verilecek taahhütnameler kurumun il deki en üst düzey yöneticisi tarafından

"............MÜDÜRLÜĞÜ /.......KURUMU ADINA, İL MÜDÜRÜ....... ............" şeklinde düzenlenip kurum mührü ile tastiklenecektir. Bu taahhütname patlayıcı madde satın alma ve kullanma izin belgesi talebinde bulunan tüzel kişilik veya şahıs adına düzenlenmesi gerektiğinden taahhütte bulunanlarca, yukarıdaki not gereği hususa riayet edilmeyip kendi adlarına düzenlendiği taktirde geçersiz sayılırlar.

ÖRNEK VEKALETNAME

(Noter Tasdikli Olacak)

......../........ seneleri için .............ili .................ilçesi .................................. işinde kullanacağımız patlayıcı maddelerle ilgili emniyet müdürlükleri ve Emniyet Genel Müdürlüğünden(Benim /Şirketimizi) adına patlayıcı madde satın alma ve kullanma izin belgesi talebinde bulunan (Benim /Şirketimizi) temsiler dilekçe taahhütname beyanname vermeye patlayıcı maddelerin nakli, muhafazası ve kullanılmasında (Benim /Şirketimizi) temsiler yetkili olmak üzere ........................'i vekil tayin ettim/ettik.

Şirket yetkilisinin veya vekilinin

Adı Soyadı

DAYANAK :

Şirketi temsil yetkisi olduğunu belirtir resmi belgenin tarih ve sayısı yazılacak.

Ciddi sonuçlara neden olabilecek olayların meydana gelmesini önlemek için Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı tarafından bir Güvenlik Planı oluşturularak uygulamaya konulur.

Güvenlik Planı tehlike madde salınımı olabilecek, kaçırıldığında çeşitli eylemlerde kitlesel bomba şeklinde patlatılabilecek, zehirli veya bulaşıcı olabilecek dolayısı ile hepsinden biri veya birkaçı taşındığında insan, hayvan, çevre ile ilgili ciddi zarar ve tehdit oluşturabilecek tüm tehlikeli madde bulundurma ve taşıma işlemleri ile ilgili Güvenlik Planı oluşturulur.

İçeriğinde işletmede ve taşıma esnasındaki risk ve tehditlerin, maddelerin özellikleri ile aracın çalınmasını vb sabotaj olayları önleme prosedürleri içerir. Yalnızca belirli kişilerle paylaşılır. Gizlilik önemlidir. Herkesin paylaşımına açık olmayan bir dokümandır. Güzergah seçimi de bu dokümanda bulunur.

Adr 1.8.5 te Tehlikeli Mallara İlişkin Olayların Bildirilmesi referans maddesinde belirtilen hallerde Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı bir Kaza Raporu hazırlamak durumundadır. Peki bu haller nelerdir?

  • Ürün kaybı riski yine bu madde de belirtilen limitleri aştıysa,
  • Taşıma işlemi devam edemeyecek şekilde iş kaybı örneğin en az bir gün hastanede kalma, en az üç gün çalışamama, yoğun tıbbi bakım gerektiren yaralanma gibi...
  • Salınan radyoaktif maddelerde, patlayıcı maddelerin tehlikeli uyumluluk gruplarında 50 kg ve üzeri ürün kaybı durumlarında,
  • Sevkiyat esnasında taşıma ünitesinin sevkiyata devam edemeyecek şekilde hasarlı olması durumunda kaza raporu hazırlanmalı ve yetkili makama bildirilmelidir.

Tank ile tehlikeli madde taşımacılığı ve/veya Patlayıcı madde taşımacılığı yapan araç sahipleri ADR Araç Uygunluk Sertifikası almak zorundadırlar.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile yapılan “Tehlikeli Maddelerin Taşınmasında Kullanılan Ambalaj, Tank ve Kapların Test, Sertifikalandırma ve Muayenelerinin Yapılması Hususunda Yetki Devri Protokolü” uyarınca test, sertifikalandırma ve muayene iş ve işlemleri TSE tarafından yapılacaktır. Başvurular tmt.tse.org.tr web sitesi üzerinden alınmaktadır.

Başvuru ücreti yapılacak işlemlere göre belirlenen fiyatlar üzerinden başvuru sahibine bildirilmektedir. Web sitemizden (tmt.tse.org.tr) ücretlerle ilgili bilgiye ve uygulama ve ücret yönergesine ulaşılabilir.

ADR anlaşması kapsamında dört çeşit belge verilmektedir. Bunlar:

  • Tasarım Tip Onay Sertifikası: Tehlikeli madde taşımacılığında kullanılması için tasarlanan tank, basınçlı kap, ambalaj, IBC, büyük ambalaj, konteyner için verilir. Belgeyi üretici alır.
  • Üretim ve Üretim Yeri Uygunluk Sertifikası: Tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan tank, basınçlı kap, ambalaj, IBC, büyük ambalaj, konteyner üreticisine verilir. 3 yıllık bir belgedir.
  • ADR Araç Uygunluk Sertifikası: Piyasada pembe şeritli belge veya T9 belgesi olarak da bilinir. ADR Bölüm 9 kapsamında tehlikeli madde taşımacılığı araçları için verilir. Belgeyi araç sahibi alır. 1 senelik bir belgedir, araca yıllık teknik muayene yapılarak uygun sonuçlandığında belge yenilenir. Aracın üzerinde sabit tank var ise tankın muayene sertifikasının güncel olması gerekir.
  • Muayene sertifikası: Tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan tank, basınçlı kap, konteyner ve IBC’ye verilir. Ekipmana belirlenmiş periyotlarda muayene gerçekleştirilir ve uygun sonuçlandığında muayene sertifikası düzenlenir. Ekipmanın sahibi muayenenin güncelliğini takip etmelidir.

Tehlikeli Madde taşıyan araçlar, araçla ilgili tüm güvenlik önlemleri alındığı hallerde fabrika veya tesis avlusunda, bilgili özel park yerlerinde yada meskun mahaller, sağlık ve güvenliği etkilemeyek açık ana yollarda park edebilirler. (ADR 8.4.1 Madde)

ADR’nin tanımı ve amacı, yükleme, doldurma ve taşımada görevli personelin sorumlulukları, araç ve gereçlerin levhalandırılması ve işaretlenmesi başlıklı konularda eğitim verilmeilidir.

Tehlike önceliği tablosu iki, üç ya da daha fazla karışımın bir araya gelerek yeni bir tehlikeli madde haline gelmesi ile bu yeni tehlikeli maddeyi hangi sınıfa atayacağımızı, en riskli olanın hangisi olduğunu bulmamıza yarar. Öncelikle karışımlarla alakalı un kodlarına yani sınıf ve ambalaj kodlarına bakıp tehlike önceliği tablosundan karşılaştırarak bu sınıfların birbirleriyle karıştırıldığında birincil riskli olan maddenin hangisi olduğunu tablo bize verecektir. Akabinde ikincil ve üçüncül tehlike diye ilaveten diğer sınıf ve ambalaj gruplamaları da belirlenmelidir ki işaretlemeler buna göre yapılsın.

ADR anlaşması kapsamında dört çeşit belge verilmektedir. Bunlar:

  • Tasarım Tip Onay Sertifikası: Tehlikeli madde taşımacılığında kullanılması için tasarlanan tank, basınçlı kap, ambalaj, IBC, büyük ambalaj, konteyner için verilir. Belgeyi üretici alır.
  • Üretim ve Üretim Yeri Uygunluk Sertifikası: Tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan tank, basınçlı kap, ambalaj, IBC, büyük ambalaj, konteyner üreticisine verilir. 3 yıllık bir belgedir.
  • ADR Araç Uygunluk Sertifikası: Piyasada pembe şeritli belge veya T9 belgesi olarak da bilinir. ADR Bölüm 9 kapsamında tehlikeli madde taşımacılığı araçları için verilir. Belgeyi araç sahibi alır. 1 senelik bir belgedir, araca yıllık teknik muayene yapılarak uygun sonuçlandığında belge yenilenir. Aracın üzerinde sabit tank var ise tankın muayene sertifikasının güncel olması gerekir.
  • Muayene sertifikası: Tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan tank, basınçlı kap, konteyner ve IBC’ye verilir. Ekipmana belirlenmiş periyotlarda muayene gerçekleştirilir ve uygun sonuçlandığında muayene sertifikası düzenlenir. Ekipmanın sahibi muayenenin güncelliğini takip etmelidir.

Tank ile tehlikeli madde taşımacılığı ve/veya Patlayıcı madde taşımacılığı yapan araç sahipleri ADR Araç Uygunluk Sertifikası almak zorundadırlar.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile yapılan “Tehlikeli Maddelerin Taşınmasında Kullanılan Ambalaj, Tank ve Kapların Test, Sertifikalandırma ve Muayenelerinin Yapılması Hususunda Yetki Devri Protokolü” uyarınca test, sertifikalandırma ve muayene iş ve işlemleri TSE tarafından yapılacaktır. Başvurular tmt.tse.org.tr web sitesi üzerinden alınmaktadır.

Başvuru ücreti yapılacak işlemlere göre belirlenen fiyatlar üzerinden başvuru sahibine bildirilmektedir. Web sitemizden (tmt.tse.org.tr) ücretlerle ilgili bilgiye ve uygulama ve ücret yönergesine ulaşılabilir